Jak wymówić angielskie dźwięki th?

θ i ð – angielskie , czyli spółgłoski z wytkniętym językiem ?

W języku angielskim występują dwa specjalne dźwięki (w alfabecie fonetycznym oznaczane jako [θ] i [ð]), które możemy zapisać za pomocą połączenia liter th. Odznaczają się tym, że przy ich wymowie język musi być lekko wytknięty. Przez to na początku tworzenie tych dźwięków może wydawać się trochę dziwne, a nawet komiczne, ale ich wymowa nie jest szczególnie trudna do opanowania.

Jak wypowiedzieć [θ] i [ð]?

Przyłóż czubek języka do górnych siekaczy tak, żeby krawędzie boczne języka też luźno ich dotykały i następnie przepuść strumień powietrza. Tak jakbyś chciał powiedzieć [s] ale z językiem dotykających przednich zębów.

Wygląda to tak, jakbyś wpychał język lekko między przednie zęby. Spójrz na poniższy rysunek i naśladuj tę pozycję języka.

Czym różnią się [θ] i [ð]?

[θ] jest bezdźwięczne a [ð] dźwięczne. Znaczy to, że przy wymowie [θ] nie drgają struny głosowe, ale przy wymowie [ð] już tak.

Przyłóż teraz rękę do twojej krtani i wypowiedz dźwięki: [d], [b], [m], [n]. Zauważysz, że w twojej krtani pojawiła się wibracja. To struny głosowe, które zostały wprowadzone w drganie. Dźwięki, przy których drgają struny głosowe, nazywamy głoskami dźwięcznymi (voiced sounds), do nich należy [ð].

[θ], podobnie jak [t], [p] czy [k], jest bezdźwięczne, struny głosowe nie drgają. Sprawdź, czy tak jest, przykładając znowu dłoń do krtani i wypowiadając te dźwięki.

Ponieważ [θ] oraz [ð] po angielsku zapisujemy w taki sam sposób — jako th. Jeśli nie sprawdzisz zapisu fonetyczny nowego słowa, którego chcesz się nauczyć, nie będziesz wiedział, czy należy przeczytać je jako bezdźwięczne [θ] albo dźwięczne [ð]. Dlatego zawsze sprawdzaj wymowę nowego słowa, żeby upewnić się, jak poprawnie je wypowiedzieć.

Z doświadczenia mogę Ci tylko opowiedzieć, że zapamiętanie wymowy słów z [θ] i [ð] nie będzie sprawiało ci to większych problemów.

[θ] – bezdźwięczne th

Spójrzmy najpierw na przykłady słów z bezdźwięcznym th [θ]. Ten dźwięk możesz znaleźć na początku, w środku i na końcu angielskich słów.

[ð] – dźwięczne th

Podobnie jak bezdźwięczne[θ], dźwięczne [ð] też można znaleźć na początku, w środku i na końcu słów.

Spójrz na poniższe przykłady:

Pary minimalne z dźwiękami th

Para minimalna to para wyrazów różniących się między sobą tylko jedną głoską (dźwiękiem), ale mających odmienne znaczenie. W polskim to na przykład słowa jak kot i kat.

W przypadku dźwięków th, [ð] często niepoprawnie zastępujemy [d] a [θ] głoskami [s], [f] albo [t].

Spójrz na poniższe przykłady, wsłuchaj się w różnicę w wymowie między tymi słowami i powtarzaj.

[d] — [ð]

D — theday — theydare — theredan — thandough — thoughbade — bathebreed — breathteed — teethe

[s] — [θ]

sing — thingsick  — thicksink  — thinksin  — thinsank  —  thankmass  — mathpass  — pathmouse — mouth

[t] — [θ]

tree — threetank — thanktent — tenthtie — thighfort — fourthmat — mathtoot — toothdebt — death

[f] — [θ]

free — threefought — thoughtfin — thinfirst — thirstfresh — threshfug — thugfret — threatdeaf — death

Przykłady zdań z [θ] i [ð]

Poćwicz wymowę [θ] i [ð] na poniższych zdaniach.

• There are thirty-three trees growing over there.
  Rosną tam trzydzieści trzy drzewa.

• We thought she was the thinnest, but he is actually thinner than her.
  Myśleliśmy, że była najchudsza, ale w rzeczywistości on jest chudszy od niej.

• In the eighteenth century people threw trash on the street.
  W XVIII wieku ludzie wyrzucali śmieci na ulicę.

• She gave birth to Elizabeth during a thunderstorm.
  Urodziła Elżbietę podczas burzy.

• I’m thrilled to go to the other house and bathe.
  Cieszę się, że mogę iść do drugiego domu i się wykąpać.

• The fifth person entered the room with a thump.
  Piąta osoba weszła do pokoju z hukiem.

Po wysłuchaniu tych zdań postaraj się je powtórzyć, zwracając szczególną uwagę na wymowę [θ] i [ð]. Teraz nagraj siebie i sprawdź, jak ci poszło  Wiem, że słuchanie własnego głosu może być dla niektórych bolesne, ale to jeden z najlepszych sposobów na poprawę wymowy. Innym jest shadowing.

Regularne zmiany

Bezdźwięczne [θ] w niektórych rzeczownikach w angielskim jak na przykład breath [breθ] (oddech) zmienia się w dźwięczne [ð] w pochodzących od nich czasownikach (to breathe [briːð] – oddychać).

Spójrz na kilka przykładów:

Rzeczownik z th [θ]	Czasownik z th [ð]
bath [bæθUS bɑːθBR] kąpiel	bathe [beɪð] kąpać się
breath [breθ] oddech	breathe [briːð] oddychać
teeth [tiːθ] zęby	teethe [tiːð] ząbkować

Dźwięczna liczba mnoga

Również w przypadku liczby mnogiej niektórych rzeczowników dochodzi do zmiany z bezdźwięcznego [θ] na dźwięczne [ð].

• bath [bæθ^US bɑːθ^BR]
  →  baths [bæðz]
• booth [buːθ]
  →  booths [buːðz]
• cloth [klɔːθ]
  →  clothes [klɔːðz]
• path [pæθ^US pɑːθ^BR]
  →   paths [pæðz^USpɑːðz^BR]
• truth [truːθ]
  →   truthes [truːðz]

Wyjątki

Istnieje zaledwie kilka słów w angielskim, które, mimo że piszemy za pomocą th, nie czytamy jako [θ] ani [ð], tylko jako zwykłe [t]. Są to:

• Thomas  [ˈtɑːməs] – Tomasz
• Thailand  [ˈtaɪlænd] – Tajlandia
• Thames  [ˈtemz] – Tamiza
• thyme  [taɪm] – tymianek

Th – i różne akcenty angielskiego

Angielskim posługuje się ponad bilion ludzi na wszystkich kontynentach. Nic więc dziwnego, że słownictwo, gramatyka, a nawet wymowa tego samo języka nie jest identyczna na całym świecie. Podobnie dzieje się z dźwiękami zapisywanymi jako th.

W Irlandii, na przykład, [θ] i [ð] zanikają szczególnie często na rzecz [t] i [d], a w niektórych akcentach londyńskich [θ] upraszczane jest do [f.] W takim razie słowo thirty-three w Iralndii brzmi więc bardziej jak tirty-tree, a w niektórych częściach Londynu jak firty-free.

Również w mowie potocznej dźwięki th są czasami pomijane jak na przykład w wyrazie clothes, gdzie nierzadko th jest nieme i wielu wymawia ten wyraz po prostu jako [kloʊz] zamiast [kloʊðz].

Spójrz na poniższy filmik, w którym pewien Irlandczyk opisuje problemy, jakie jego rodacy mają z wymową dźwięków th (praktycznie większość z nich wcale ich nie używa).