/kæn ju ˈriːd ˈðɪs?/

Spotkałeś może się już z podobnymi znakami i zastanawiasz się, co mogą one oznaczać?

To znaki IPA (International Phonetic Alphabet), czyli znaki międzynarodowego alfabetu fonetycznego. Stosowany jest on do zapisu fonetycznego, czyli zapisu wymowy, między innymi języka angielskiego.

Zapis angielskiego w przeciwieństwie do polskiego, nie jest fonetyczny, oznacza to, że nie czyta się go, tak jak się go pisze. Dlatego w zależności od słowa, w którym się znajdują poszczególne litery, mogą mieć różną wymowę, np. w słowie wood, oo czytamy jako ʊ, czyli polskie u, natomiast w słowie door, oo czytamy jako ɔ: (długie o). Z tego powodu też niezbędne jest sprawdzenie w słowniku wymowy każdego nowego słowa, którego chcemy się nauczyć.

W angielskim alfabecie fonetycznym występuje 36 znaków, 12 z nich to samogłoski (dla porównania, w polskim jest ich jedynie 8), 24 to spółgłoski. Jeden symbol reprezentuje jeden dźwięk. Warto poznać różnice w wymowie poszczególnych dźwięków, ponieważ wiele z nich różni się od ich polskich odpowiedników lub takich nie posiada.

Zauważ, że wymowa słów zapisana w alfabecie fonetycznym zazwyczaj umieszczana jest w nawiasach kwadratowych [] albo między dwoma ukośnikami //.

Głowa do góry! Nauczenie się tego alfabetu jest łatwiejsze niż wydaję się to na początku 🙂

W tym artykule zajmiemy się zapisem fonetycznym angielskich:

• spółgłosek,
• samogłosek krótkich i długich,
• dyftongów,
• akcentów.

Angielskie spółgłoski (consonants)

Większość spółgłosek w angielskim odpowiada w wymowie polskim spółgłoskom. Zwróć jednak szczególną uwagę na te głoski, które są inne lub wcale nie występują w polskim, np. θ, ð, ŋ, r itd.

ZNAK	WYMOWA
θ	f wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy. Jak s z końcem języka przy zębach. Uwaga! Ten dźwięk nie jest ani polskim t ani  f. Ponieważ θ nie istnieje w języku polskim zwróć na nie szczególną uwagę. think [ˈθɪŋk] (myśleć) three [θriː] (trzy) ethics [ˈeθɪks] (etyka) both [boʊθ] (oboje) fifth [fɪfθ] (piąty)
ð	d wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy, podobnie jak θ. Jak z z końcem języka przy zębach. Ta głoska nie istnieje w języku polskim i nie jest zastępowalna przez d ani przez w Uwaga! Ten dźwięk nie jest ani polskim d ani w.  Ponieważ ð nie istnieje w języku polskim zwróć na nie szczególną uwagę. this [ðɪs] (ten) mother [ˈmʌðər] (matka)
ŋ	Tworzy się, gdy próbujemy wypowiedzieć ng, ale bez wymawiania g na końcu — tył języka przywiera do podniebienia miękkiego. W polskim występuje w takich wyrazach jak bank czy kangur. sing [ˈsɪŋ] (śpiewać) bring [ˈbrɪŋ] (przynosić)
ʃ	miękkie polskie sz (między polskim sz a ś)shell [ˈʃel] (muszla) cushion [ˈkʊʃən] (poduszka)
ʒ	jak polskie ż (między polskim ż a ź) genre [ˈʒɑːnrə]US [ˈʒɒnrə]BR (rodzaj)vision [ˈvɪʒən] (wizja)
ʧ	miękkie polskie cz (między cz a ć) China /ˈtʃaɪnə/ (Chiny) match /ˈmætʃ/ (mecz)
ʤ	miękkie polskie dż (między polskim dż a dź) jeep /ˈdʒiːp/large/ˈlɑːrdʒ/ wielki
b	jak polskie b wymawiane trochę mniej energicznie ban /bæn/ (zakaz)cab /kæb/ (taksówka)
d	podobne do polskiego d , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, za to przylegającym do wału dziąsłowego (z językiem trochę bardziej cofniętym)dog [dɔːɡ]US [dɒg]BR (pies)murder /ˈmɜːrdər/ (mord)
f	jak polskie f fat /fæt/ (tłuszcz) mafia /mæfiə/ (mafia)
g	jak polskie g wymawiane trochę mniej energiczniegood /gʊd/ (dobry)gun /gʌn/ (pistolet)
h	wymawiane podobnie do polskiego polskie h, ale w języku angielskim h jest łagodniejsze. Praktycznie jest łagodnym wydechem i nie wymaga tak dużo energii jak wymowa polskiego h. Wymowa h zależy również od dźwięku jaki po nim występuje.hungry /hʌŋgri/ (głodny)honey /hʌni/ (miód)
j	podobne do polskiego j z mniej uniesioną środkową częścią językayes /jes/ (tak)may /meɪ/ (maj)
k	wymawiane jak polskie k (tylko na początku sylab akcentowanych wymawiane jest z przydechem [kʰ])cut /kʌt/ ciąć, kroićluck /lʌk/ (szczęście)
l	W języku angielskim istnieją dwa rodzaje l: clear/light l (jasne l), które wymawiane jest jak polskie l,   tak zwane dark l (ciemne l), które występuje tylko na końcu wyrazu.  Dark l przypomina polskie ł w wymowie kresowej — tył języka podniesiony jest w kierunku podniebienia miękkiego. Czasami dark l zapisywane jest jako /ɫ/ w transkrypcji fonetycznej. Jednak zazwyczaj transkrybuje się je jako /l/, tak samo jak clear l. label /leɪbəl/ lolly [ˈlɑːli]US [lɒli]BR pull /pʊl/
m	wymawiane dokładnie tak samo jak polskie m mummy /mʌmi/ (mumia) lamb /læm/ jagnię, baranek
n	podobne do polskiego n , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, za to przylegającym do wału dziąsłowego (z językiem trochę bardziej cofniętym) nap /næp/ (drzemka) nanny /næni/ (niania)
p	brzmi jak polskie p. Na początku sylaby akcentowanej wymawiane jest z przydechem [pʰ]pit /pɪt/ (dół)map /mæp/ (mapa)
r	Wymowa r w angielskim różni się od wymowy polskiej — język podnosi się ku podniebieniu twardemu, ale go nie dotyka.rat /ræt/ (szczur)car /kɑːr/ (samochód)
s	podobne do polskiego s, ale brzmi trochę sepleniąco język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiego ssnake /sneɪk/ (wąż)mass /mæs/ (masa)
t	podobne do polskiego t , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, za to przylegającym do wału dziąsłowego (z językiem trochę bardziej cofniętym) na początku sylaby akcentowanej wymawiane jest z przydechem [tʰ]tunnel /tʌnəl/ (tunel)mat /mæt/ (mata)
v	jak polskie w van /væn/ (furgonetka) move /muːv/ (ruszać się)
w	jak polskie ł wave /weɪv/  (fala) wafer /weɪfər/ (wafel)
z	podobne do polskiego z, ale brzmi trochę sepleniąco język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiego zzucchini /zuːˈkiːni/ (cukinia)buzz /bʌz/ (bzyczenie)

Angielskie samogłoski (vowels)

Nauka wymowy angielskich samogłosek może być nie lada wyzwaniem dla polaków. W angielskim jest ich więcej niż w polskim i często brzmią one dość różnie od naszych rodzimych odpowiedników. Dlatego warto skupić się na ich opanowaniu. :)

W angielskim głoski (czyli dźwiękowe odpowiedniki liter) dzielimy na krótkie i długie; krótkie, wymawiane są krótko (w języku polskim wszystkie głoski są krótkie), a długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując.

Samogłoski krótkie

W angielskim występuje 7 samogłosek krótkich, oto i one:

Samogłoski długie

Samogłoski długie w języku angielskim oznaczane są dwukropkiem, np. długie a to /a:/.

Samogłoski długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując. W języku polskim samogłoski długie nie występują, dlatego też szczególnie warto skupić się na ich wymowie. W angielskim jest ich aż 5.

Angielskie dyftongi

Dyftongi, nazywane inaczej dwugłoskami, występują, gdy w słowie można znaleźć dwie samogłoski bezpośrednio obok siebie.

Akcent w angielskim

Akcent w angielskim znacznie różni się od akcentu naszego języka ojczystego. Nie występuje on na przykład w jednym miejscu, tak jak w języku polskim, gdzie akcentowana jest zazwyczaj przedostatnia sylaba (np. w słowie kuropatwa). Z tego powodu położenie akcentu w danym słowie należy zawsze sprawdzać w słowniku.

Akcent główny

W transkrypcji fonetycznej akcent główny oznaczany jest apostrofem (ˈ), który stawiany jest przed akcentowaną sylabą. Np. w słowie about /əˈbaʊt/ akcentowana jest druga sylaba /baʊt/ przed którą występuje apostrof.

Często, jeśli w sylabie nieakcentowanej występuje samogłoska, redukuje się ona wtedy do /ə/ czyli shwa, np.

Akcent poboczny

W języku angielskim oprócz akcentu głównego istnieje również tak zwany akcent poboczny. Jest on często nieco słabszy do głównego i w transkrypcji fonetycznej oznaczany jest przecinkiem.

Akcent zdaniowy

Jeśli chodzi o akcent całego zdania, najczęściej akcentowany jest ostatni w nim wyraz. Gdy jednak chcemy podkreślić jakieś konkretne słowo w zdaniu, wymawiamy je wtedy z większym naciskiem. Więcej informacji na temat akcentu zdaniowego znajdziesz TUTAJ.