Angielski alfabet fonetyczny
[kæn ju ˈriːd ˈðɪs?]
Spotkałeś może się już z podobnymi znakami i zastanawiasz się, co mogą one oznaczać?
To znaki IPA (International Phonetic Alphabet), czyli znaki międzynarodowego alfabetu fonetycznego. Stosowany jest on do zapisu fonetycznego, czyli zapisu wymowy, między innymi języka angielskiego.
Zapis angielskiego w przeciwieństwie do polskiego, nie jest fonetyczny, oznacza to, że nie czyta się go, tak jak się go pisze. Dlatego w zależności od słowa, w którym się znajdują poszczególne litery, mogą mieć różną wymowę, np. w słowie wood, oo czytamy jako ʊ, czyli polskie u, natomiast w słowie door, oo czytamy jako ɔ: (długie o). Z tego powodu też niezbędne jest sprawdzenie w słowniku wymowy każdego nowego słowa, którego chcemy się nauczyć.
W angielskim alfabecie fonetycznym występuje 36 znaków, 12 z nich to samogłoski (dla porównania, w polskim jest ich jedynie 8), 24 to spółgłoski. Jeden symbol reprezentuje jeden dźwięk. Warto poznać różnice w wymowie poszczególnych dźwięków, ponieważ wiele z nich różni się od ich polskich odpowiedników lub takich nie posiada.
Zauważ, że wymowa słów zapisana w alfabecie fonetycznym zazwyczaj umieszczana jest w nawiasach kwadratowych [] albo między dwoma ukośnikami //.
Głowa do góry! Nauczenie się tego alfabetu jest łatwiejsze niż wydaję się to na początku 🙂
W tym artykule zajmiemy się zapisem fonetycznym angielskich:
Angielskie spółgłoski (consonants)
Większość spółgłosek w angielskim odpowiada w wymowie polskim spółgłoskom. Zwróć jednak szczególną uwagę na te głoski, które są inne lub wcale nie występują w polskim, np. θ, ð, ŋ, r itd.
Czym jest wał dziąsłowy i co musisz o nim wiedzieć?
Ważnym terminem, z którym się spotkasz przy opisie wymowy kilku angielskich dźwięków jest wał dziąsłowy (alveolar ridge).
Co to jest?
To część podniebienia. Przejedz sobie teraz językiem po twoim podniebieniu, w przód i do tyłu. Na pewno poczujesz, że na przodzie znajduje się wybrzuszenie. To właśnie jest wał dziąsłowy.
Mówiąc po polsku, dotykasz tego właśnie miejsca przy wymowie [r]. Powiedz teraz barrrrrrrr i zatrzymaj język tam, gdzie wypowiadasz [r]. To wał dziąsłowy.
Amerykanie dotykają wału dziąsłowego czubkiem języka przy wymowie np. [t], [d] albo nawet [n]. Dla porównania, polskie [t] wymawiane jest bardziej z przodu, gdy język dotyka tyłu zębów.
Takie specyficzne ustawienie języka, dotykającego wału dziąsłowego, nadaje amerykańskiemu angielskiemu bardzo charakterystycznego wydźwięk.
| ZNAK | WYMOWA |
θ |
Brzmi jak f wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy. Jak s z końcem języka przy zębach. Uwaga! Ten dźwięk nie jest ani polskim t ani f.
|
ð |
d wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy, podobnie jak θ.
Więcej na temat [ð] znajdziesz TUTAJ.
|
ŋ |
Tworzy się, gdy próbujemy wypowiedzieć ng, ale bez wymawiania g na końcu — tył języka przywiera do podniebienia miękkiego. W polskim występuje w takich wyrazach jak bank czy kangur.
Więcej na temat [ŋ] znajdziesz TUTAJ. |
ʃ |
Bardziej miękkie niż polskie sz
|
ʒ |
Bardziej miękkie niż polskie ż
|
ʧ |
Bardziej miękkie niż polskie cz
|
ʤ |
Bardziej miękkie niż polskie dż (między polskim dż a dź) 
|
b |
Brzmi jak polskie b, ale wymawiane trochę mniej energicznie [b|] – na końcu wyrazu jest jedną ze stop consonants, [b] zostaje więc częściowo „połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
|
d |
Podobne do polskiego d, ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, za to przylegającym do wału dziąsłowego (z językiem trochę bardziej cofniętym)
[d|] – na końcu wyrazu jest jedną ze stop consonants, [d] zostaje więc częściowo „połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
|
f |
Wymawiane jak polskie f
|
g |
Jak polskie g, ale wymawiane trochę mniej energicznie. [g|] – na końcu wyrazu jest jedną ze stop consonants, [g] zostaje więc częściowo „połknięte”, wypowiedziane bez wydechu.
|
h |
Wymawiane podobnie do polskiego polskie h, ale w języku angielskim h jest łagodniejsze.
|
j |
Podobne do polskiego j z mniej uniesioną środkową częścią języka
|
k |
Wymawiane mniej więcej jak polskie k, ale…
|
l |
W języku angielskim istnieją dwa rodzaje l:
Czasami dark l zapisywane jest jako [ɫ] w transkrypcji fonetycznej. Jednak zazwyczaj transkrybuje się je jako [l], tak samo jak clear l.
|
m |
Wymawiane dokładnie tak samo, jak polskie m
|
n |
Podobne do polskiego n , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów,
|
p |
Brzmi podobnie do polskiego p, ale …
|
r |
Wymowa r w angielskim różni się od wymowy polskiej — język podnosi się ku podniebieniu twardemu, ale go nie dotyka. 
|
s |
Podobne do polskiego s, ale brzmi trochę sepleniąco język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiegos*(sprawdź także wymowę końcówki -s) 
|
t |
Podobne do polskiego t , ale z czubkiem języka nie dotykającym górnych zębów, W angielskim istnieją aż cztery rodzaje [t] (tak zwane alofony):
|
v |
Brzmi dokładnie jak polskie w
|
w |
Brzmi dokładnie jak polskie ł
|
z |
Podobne do polskiego z, ale brzmi trochę sepleniąco język jest bardziej cofnięty niż przy wymowie polskiego z 
|
China [
cut [
Angielskie samogłoski (vowels)
Nauka wymowy angielskich samogłosek może być nie lada wyzwaniem dla polaków. W angielskim jest ich więcej niż w polskim i często brzmią one dość różnie od naszych rodzimych odpowiedników. Dlatego warto skupić się na ich opanowaniu. :)
W angielskim głoski (czyli dźwiękowe odpowiedniki liter) dzielimy na krótkie i długie; krótkie, wymawiane są krótko (w języku polskim wszystkie głoski są krótkie), a długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując.
Samogłoski krótkie
W angielskim występuje 7 samogłosek krótkich, oto i one:
| ZNAK | WYMOWA |
ʌ |
Dźwięk [ʌ] jest bardzo podobny do polskiego dźwieku a, ale wymawiamy go z bardziej przymkniętymi ustami.
|
æ |
Podobny do dźwięku między polskim a i e, dźwięk æ produkowany jest na przodzie, wymawiany krótko z płaskim językiem i dość otwartymi ustami.
|
e/ɛ |
Przypomina krótkie polskie e w wyrazie wieś. Taki rodzaj e nie brzmi tak samo, jak e w słowie Ela. Porównaj wymowę tych dwóch głosek. E w słowie wieś (odpowiednik angielskigo e) wymawiamy z bardziej przymkniętymi ustami i z językiem bardziej wysuniętym do przodu.
|
ə |
Tak zwana schwa, która pojawia się w sylabach nieakcentowanych, brzmi jak krótkie polskie e wymawiane z rozluźnionym językiem, wymawiane krótko
|
ɪ |
Zbliżone do polskiego krótkiego y, z bajdziej zrelakwonym języiem w pozycji centralnej. Dźwięk [ɪ] to wysoka, przednia, luźna samogłoska.
|
ɒ |
(występuje w brytyjskim angielskim) Dźwięk podobny do polskiego a wymawiany z rozluźnioną szczęką, pośredni między polskim a i o, bardziej gardłowy, wymawiany krótko
|
ʊ |
to krótka głoska wymawiaa z językiem bardziej cofnięty niż przy polskim u,
|
Samogłoski długie
Samogłoski długie w języku angielskim oznaczane są dwukropkiem, np. długie a to [a:].
Samogłoski długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując. W języku polskim samogłoski długie nie występują, dlatego też szczególnie warto skupić się na ich wymowie. W angielskim jest ich aż 5.
| ZNAK | WYMOWA |
ɑ: |
długie a, z bardziej cofniętym językiem wymawiane długo (zazwyczaj używane w amerykańskim angielskim, tam gdzie w brytyjskim użyto by krótkiego ɒ)
|
ɜ: |
w połowie drogi między polskim e i u wymawiane długo
|
i: |
Samogłoska [i:] brzmi podobnie do zbitki dźwięków iij.
Jest długa, napięta, uśmiechnięta, z opadającą intonacją
Istnieje również jej krótka wersja – [i], którą znajdziesz zazwyczaj w wyrazach z końcówką -y.
|
ɔ: |
długie o, bardziej przymknięte i dłuższe (w niektórych amerykańskich dialektach [ɔ:] nie występuje i zastępowane jest przez [ɑ:])
|
u: |
długie u, usta zaokrąglone, w kształcie dzióbka
|
Angielskie dyftongi
Dyftongi, nazywane inaczej dwugłoskami, występują, gdy w słowie można znaleźć dwie samogłoski bezpośrednio obok siebie.
| ZNAK | WYMOWA |
aɪ |
czytane mniej więcej jak polskie aj
|
eɪ |
czytane mniej więcej jak polskie ej
|
ɔɪ |
czytane jak polskie oj
|
aʊ |
czytane mniej więcej jak polskie ał
|
oʊ |
czytane mniej więcej jak polskie oł
|
ɪə |
czytane mniej więcej jak polskie ije
|
ʊə |
czytane mniej więcej jak polskie ułe
|
eə |
czytane mniej więcej jak ee (drugi dźwięk to schwa a nie a)
|
Akcent w angielskim
Akcent w angielskim znacznie różni się od akcentu naszego języka ojczystego. Nie występuje on na przykład w jednym miejscu, tak jak w języku polskim, gdzie akcentowana jest zazwyczaj przedostatnia sylaba (np. w słowie kuropatwa). Z tego powodu położenie akcentu w danym słowie należy zawsze sprawdzać w słowniku.
Akcent główny
W transkrypcji fonetycznej akcent główny oznaczany jest apostrofem (ˈ), który stawiany jest przed akcentowaną sylabą. Np. w słowie about [əˈbaʊt] akcentowana jest druga sylaba ]baʊt] przed którą występuje apostrof.
Często, jeśli w sylabie nieakcentowanej występuje samogłoska, redukuje się ona wtedy do [ə] czyli shwa, np.
|
developmental [dɪ,veləpˈmentl] |
Akcent poboczny
W języku angielskim oprócz akcentu głównego istnieje również tak zwany akcent poboczny. Jest on często nieco słabszy do głównego i w transkrypcji fonetycznej oznaczany jest przecinkiem.
|
developmental [dɪ,veləp’mentl] |
Akcent zdaniowy
Jeśli chodzi o akcent całego zdania, najczęściej akcentowany jest ostatni w nim wyraz. Gdy jednak chcemy podkreślić jakieś konkretne słowo w zdaniu, wymawiamy je wtedy z większym naciskiem. Więcej informacji na temat akcentu zdaniowego znajdziesz TUTAJ.
