Angielski alfabet fonetyczny
/kæn ju ˈriːd ˈðɪs?/
Spotkałeś może się już z podobnymi znakami i zastanawiasz się, co mogą one oznaczać?
To znaki IPA (International Phonetic Alphabet), czyli znaki międzynarodowego alfabetu fonetycznego. Stosowany jest on do zapisu fonetycznego, czyli zapisu wymowy, między innymi języka angielskiego.
Zapis angielskiego w przeciwieństwie do polskiego, nie jest fonetyczny, oznacza to, że nie czyta się go, tak jak się go pisze. Dlatego w zależności od słowa, w którym się znajdują poszczególne litery, mogą mieć różną wymowę, np. w słowie wood, oo czytamy jako ʊ, czyli polskie u, natomiast w słowie door, oo czytamy jako ɔ: (długie o). Z tego powodu też niezbędne jest sprawdzenie w słowniku wymowy każdego nowego słowa, którego chcemy się nauczyć.
W angielskim alfabecie fonetycznym występuje 36 znaków, 12 z nich to samogłoski (dla porównania, w polskim jest ich jedynie 8), 24 to spółgłoski. Jeden symbol reprezentuje jeden dźwięk. Warto poznać różnice w wymowie poszczególnych dźwięków, ponieważ wiele z nich różni się od ich polskich odpowiedników lub takich nie posiada.
Zauważ, że wymowa słów zapisana w alfabecie fonetycznym zazwyczaj umieszczana jest w nawiasach kwadratowych [] albo między dwoma ukośnikami //.
Głowa do góry! Nauczenie się tego alfabetu jest łatwiejsze niż wydaję się to na początku 🙂
W tym artykule zajmiemy się zapisem fonetycznym angielskich:
Angielskie spółgłoski
Większość spółgłosek w angielskim odpowiada w wymowie polskim spółgłoskom. Zwróć jednak szczególną uwagę na te głoski, które są inne lub wcale nie występują w polskim, np. θ, ð, ŋ, r itd.
| ZNAK | WYMOWA | PRZYKŁADY |
| θ |
f wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy. Jak s z końcem języka przy zębach. Ta głoska nie istnieje w języku polskim i nie jest zastępowana przez t, ani przez f
|
think /ˈθɪŋk/ (myśleć)
myth /ˈmɪθ/ (mit) |
| ð | d wymawiane, gdy czubek języka i krawędzie boczne luźno dotykają siekaczy, podobnie jak θ. Jak z z końcem języka przy zębach. Ta głoska nie istnieje w języku polskim i nie jest zastępowalna przez d ani przez w |
this /ðɪs/ (ten)
mother /ˈmʌðər/ (matka) |
| ŋ |
Nosowe n, tworzy się, gdy próbujemy wypowiedzieć ng, ale bez wymawiania g na końcu — tył języka przywiera do podniebienia miękkiego. W polskim występuje w takich wyrazach jak bank czy kangur.
|
sing /ˈsɪŋ/ (śpiewać)
bring /ˈbrɪŋ/ (przynosić) |
| ʃ | miękkie polskie sz (między sz a ś) |
shell /ˈʃel/ (muszla)
cushion /ˈkʊʃən/ (poduszka) |
| ʧ | miękkie polskie cz (między cz a ć) |
China /ˈtʃaɪnə/ (Chiny)
match /ˈmætʃ/ (mecz) |
| ʒ | jak polskie ż (między ż a ź) |
genre /ˈʒɒnrə/ (rodzaj)
vision /ˈvɪʒən/ (wizja) |
| ʤ | miękkie polskie dż (między dż a dź) |
jeep /ˈdʒiːp/
large /ˈlɑːrdʒ/ wielki |
| b | jak polskie b | ban /bæn/ (zakaz)
cab /kæb/ (taksówka) |
| d | jak polskie d | dog /dɒg/ (pies)
murder /ˈmɜːrdər/ (mord) |
| f | jak polskie f | fat /fæt/ (tłuszcz)
mafia /mæfiə/ (mafia) |
| g | jak polskie g | good /gʊd/ (dobry)
gun /gʌn/ (pistolet) |
| h | jak polskie h | hungry /hʌŋgri/ (głodny)
honey /hʌni/ (miód) |
| j | jak polskie j | yes /jes/ (tak)
may /meɪ/ (maj) |
| k | jak polskie k | cut /kʌt/ ciąć, kroić
luck /lʌk/ (szczęście) |
| l |
W języku angielskim istnieją dwa rodzaje l:
Czasami dark l zapisywane jest jako /ɫ/ w transkrypcji fonetycznej. Jednak zazwyczaj transkrybuje się je jako /l/, tak samo jak clear l. |
label /leɪbəl/
lolly /lɒli/ pull /pʊl/ |
| m | jak polskie m | mummy /mʌmi/ (mumia)
lamb /læm/ jagnię, baranek |
| n | jak polskie n | nap /næp/ (drzemka)
nanny /næni/ (niania) |
| p | jak polskie p | pit /pɪt/ (dół)
map /mæp/ (mapa) |
| r |
Wymowa r w angielskim różni się od wymowy polskiej — język podnosi się ku podniebieniu twardemu, ale go nie dotyka.
|
rat /ræt/ (szczur)
car /kɑːr/ (samochód) |
| s | jak polskie s | snake /sneɪk/ (wąż)
mass /mæs/ (masa) |
| t | jak polskie t | tunnel /tʌnəl/ (tunel)
mat /mæt/ (mata) |
| v | jak polskie w | van /væn/ (furgonetka)
move /muːv/ (ruszać sie) |
| w | jak polskie ł | wave /weɪv/ (fala)
wafer /weɪfər/ (wafel) |
| z | jak polskie z | zucchini /zuːˈkiːni/ (cukinia)
buzz /bʌz/ (bzyczenie) |
Angielskie samogłoski
Nauka wymowy angielskich samogłosek może być nie lada wyzwaniem dla polaków. W angielskim jest ich więcej niż w polskim i często brzmią one dość różnie od naszych rodzimych odpowiedników. Dlatego warto skupić się na ich opanowaniu. :)
W angielskim głoski (czyli dźwiękowe odpowiedniki liter) dzielimy na krótkie i długie; krótkie, wymawiane są krótko (w języku polskim wszystkie głoski są krótkie), a długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując.
Samogłoski krótkie
W angielskim występuje 7 samogłosek krótkich, oto i one:
| ZNAK | WYMOWA | PRZYKŁADY |
| ʌ | wymawiane jak krótkie polskie a | love /lʌv/ (kochać)
hut /hʌt/ (chatka) |
| æ | to dźwięk pomiędzy polskim a i e, dźwięk æ produkowany jest na przodzie, wymawiany krótko |
lack /læk/ (brakować)
bat /bæt/ (nietoperz) |
| e (albo ɛ) |
jak krótkie polskie e przypomina polskie e w wyrazie wieś |
bed /bed/ (łóżko)
edge /edʒ/ (brzeg, skraj) |
| ə | tak zwana schwa, która pojawia się w sylabach nieakcentowanych, brzmi jak krótkie polskie e wymawiane z rozluźnionym językiem, wymawiane krótko |
about /əˈbaʊt/
development /dɪˈveləpmənt/ (rozwój) |
| ɪ | zbliżone do polskiego krótkiego y | spit /spɪt/ (pluć)
click /klɪk/ (klikać) |
| ɒ | (brytyjski angielski) Dźwięk podobny do polskiego a wymawiany z rozluźnioną szczęką, pośredni między polskim a i o, bardziej gardłowy, wymawiane krótko |
dog /dɒg/ (pies)
coffee /kɒfi/ (kawa) |
| ʊ | język bardziej cofnięty niż przy polskim u, wymawiane krótko |
book /bʊk/ (książka)
hook /hʊk/ (haczyk) |
Samogłoski długie
Samogłoski długie w języku angielskim oznaczane są dwukropkiem, np. długie a to /a:/.
Samogłoski długie wymawiamy nieco dłużej, bardziej je akcentując. W języku polskim samogłoski długie nie występują, dlatego też szczególnie warto skupić się na ich wymowie. W angielskim jest ich aż 5.
| ZNAK | WYMOWA | PRZYKŁADY |
| ɑ: | długie a, z bardziej cofniętym językiem wymawiane długo (zazwyczaj używane w amerykańskim angielskim, tam gdzie w brytyjskim użyto by krótkiego ɒ) |
art /ɑːrt/ (sztuka)
lard /lɑːrd/ (smalec) |
| ɜː | w połowie drogi między polskim e i u wymawiane długo |
turn /tɜːrn/ (skręcać)
bird /bɜːrd/ (ptak) |
| i: | długie i usta mniej napięte a język położony niżej |
free /friː/ (wolny)
speak /spiːk/ (mówić) |
| ɔ: | długie o bardziej przymknięte i dłuższe (w niektórych amerykańskich dilaktach ɔ: nie występuje i zastępowane jest przez ɑ🙂 |
thought /θɔːt/ (myśl)
although /ɔːlˈðəʊ/ (chociaż) |
| u: | długie u, usta zaokrąglone, w kształcie dzióbka | movie /muːvi/ (film)
cool /kuːl/ (chłodny) |
Angielskie dyftongi
Dyftongi, nazywane inaczej dwugłoskami, występują, gdy w słowie można znaleźć dwie samogłoski bezpośrednio obok siebie.
| ZNAK | WYMOWA | PRZYKŁADY |
| aɪ | czytane jak polskie aj | like /laɪk/ (lubić)
shy /ʃaɪ/ (nieśmiały) |
| eɪ | czytane jak polskie ej | clay /kleɪ/ (glina)
day /deɪ/ (dzień) |
| ɔɪ | czytane jak polskie oj | boy /bɔɪ/(chłopiec)
oil /ɔɪl/ (olej) |
| aʊ | czytane jak polskie ał | count /kaʊnt/ (liczyć)
now /naʊ/ (teraz) |
| əʊ | czytane jak polskie oł | hope /həʊp/ (nadzieja)
soap /səʊp/ (mydło) |
| ɪə | czytane jak polskie ije | clear /klɪər/ (jasny)
near /nɪər/ (blisko) |
| ʊə | czytane jak polskie ułe | tour /tʊər/ (wycieczka)
lure /lʊər/ (zwabić) |
| eə | czytane mniej więcej jak ee
(drugi dźwięk to schwa a nie a) |
fare /feər/ (opłata)
mayor/meər/ (burmistrz) |
Akcent w angielskim
Akcent w angielskim znacznie różni się od akcentu naszego języka ojczystego. Nie występuje on na przykład w jednym miejscu, tak jak w języku polskim, gdzie akcentowana jest zazwyczaj przedostatnia sylaba (np. w słowie kuropatwa). Z tego powodu położenie akcentu w danym słowie należy zawsze sprawdzać w słowniku.
Akcent główny
W transkrypcji fonetycznej akcent główny oznaczany jest apostrofem (ˈ), który stawiany jest przed akcentowaną sylabą. Np. w słowie about /əˈbaʊt/ akcentowana jest druga sylaba /baʊt/ przed którą występuje apostrof.
Często, jeśli w sylabie nieakcentowanej występuje samogłoska, redukuje się ona wtedy do /ə/ czyli shwa, np.
|
developmental /dɪ,veləpˈmentl/ |
Akcent poboczny
W języku angielskim oprócz akcentu głównego istnieje również tak zwany akcent poboczny. Jest on często nieco słabszy do głównego i w transkrypcji fonetycznej oznaczany jest przecinkiem.
|
developmental /dɪ,veləp’mentl/ |
Akcent zdaniowy
Jeśli chodzi o akcent całego zdania, najczęściej akcentowany jest ostatni w nim wyraz. Gdy jednak chcemy podkreślić jakieś konkretne słowo w zdaniu, wymawiamy je wtedy z większym naciskiem. Więcej informacji na temat akcentu zdaniowego znajdziesz TUTAJ.
