BeD to nie beT! – spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne

Mimo że wielu z nas myśli o polskim jako o jednym z tych logicznych języków, w którym słowa zapisuje się dokładnie tak, jak się je wymawia (w przeciwieństwie na przykład do angielskiego czy francuskiego), nie jest tak jednak do końca.

Końcowe dźwięczne i bezdźwięczne — o co tu chodzi?

W polskim spółgłoski dźwięczne (np. [d], [g], [b], [dż]) na końcu wyrazów wymawiamy jako bezdźwięczne ([t], [k], [p], [cz]). O co tu chodzi? Spójrz na poniższy przykład.

Słowo chleb zapisujemy z pomocą litery b na końcu. [b] jest spółgłoską dźwięczną, co oznacza, że przy jej wymowie drgają struny głosowe. Możesz to zaobserwować, przykładając do krtani rękę i wypowiadając głoskę [b] — poczujesz wtedy wibrację.

Siostrzanym dźwiękiem do [b] jest [p] — które jest dokładnie tą samą głoską, tylko bezdźwięczną. Znaczy się, przy jej wymowie nie poczujesz wibracji w krtani. Teraz trzymając rękę przy krtani, powiedz p i zaobserwuj czy odczuwasz wibrację…

Nie ma jej tam, znaczy to, że p w przeciwieństwie do b jest bezdźwięczne.

Spójrz teraz na podobne pary spółgłosek i zgadnij, które z nich są dźwięczne, a które bezdźwięczne:

Tak! Wszystkie głoski po lewej stronie są dźwięczne (z drganiem), a te po prawej bezdźwięczne (brak wibracji).

Czas teraz udowodnić, że w polskim spółgłoski dźwięczne na końcu słów wymawiamy jako bezdźwięczne.

Spójrzmy na przykład na polskie słowo raz. Mimo że zapisujemy je za pomocą dźwięcznego z na końcu, to tak naprawdę czytamy tę literę jako [s] – raz = [ras]

Podobnie dzieje się na przykład z chociaż (czyt. chociasz), czy lew, gdzie końcowe dźwięczne w, zastępujemy w wymowie bezdźwięcznym f (czyt. lef). Nie dzieje się tak, jednak jeżeli w nie stoi na samym końcu, np. w odmianie tego słowa — lwy — słyszymy wyraźne i dźwięczne w, jeśli jednak stoi na końcu zmieni się w bezdźwięczne f. To cecha charakterystyczna również dla innych języków słowiańskich.

Niestety w angielskim do takich zmian nie dochodzi. Dlatego słowa jak good, village czy bed czytamy odpowiednio jako gooD (a nie gooT), village kończy się dźwiękiem przypominającym polskie dż, a nie cz i beD nie brzmi jak beT, ale beD, z dźwięcznym [d] na końcu.

Dodatkowo istnieje cała masa par wyrazów w angielskim, które różnią się między sobą właśnie tymi końcowymi dźwiękami. Przez to możemy zostać źle zrozumiani przez Anglików czy Amerykanów, gdy mówiąc po angielsku, będziemy stosowali polskie zasady wymowy.

Spójrz na przykład na te poniższe słowa:

• bed — bet
  [bed] — [bet]
  Zauważ, że bezdźwięczne spółgłoski wymawiamy bardziej intensywnie niż dźwięczne.

• had  — hat
  [hæd] — [hæt]

• lab — lap
  [læb] — [læp]

• bag — back
  [bæɡ] — [bæk]

• buzz — bus
  [bʌz] — [bʌs]

• badge — batch
  [bædʒ] — [bætʃ]

• save — safe
  [seɪv] — [seɪf]
  (save/safe — chodzi tutaj o ostatni dźwięk w słowie, a nie o ostatnią literę, jaką jest zapisane).

Ćwiczenia

Baaaardzo łatwo jest o tym zapomnieć, mówiąc po angielsku. Może Ci się nawet wydawać, że wcale nie popełniasz tego błędu dlatego, żeby się upewnić, proponuję Ci nagrywać się od czasu do czasu kiedy mówisz po angielsku. Następie odsłuchać tego nagrania zwracając szczególną uwagę na to, czy nie ubezdźwięczniasz spółgłosek na końcu wyrazów.

Przećwicz teraz na poniższych zdaniach. Wsłuchaj się w wymowę poniższych słów, zwracając szczególną uwagę na dźwięczne spółgłoski na końcach wyrazów i powtarzaj za mną:

• live [lɪv], village [ˈvɪlɪdʒ]
  (nie lif i vylycz!)
  I live in a small village. 
  Mieszkam w małej wiosce.
  

• good [ɡʊd], bad [bæd]
  (nie gut i bet!)
  It’s neither good nor bad.
  To nie jest ani dobre, ani złe.
  

• bag [bæɡ], painted [peɪntɪd], beige [beɪʒ]
  (nie bak, pejntet, bejsz)
  The bag was painted beige.
  Torba została pomalowana na beżowo.
  

• prove [pruːv], proof [pruːf]
  to prove (czasownik) – udowadniać
  a proof (rzeczownik) – dowód
  She’s trying to prove that you have no proof.
  Próbuje udowodnić, że nie masz żadnego dowodu.
  

Chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat błędów często popełnianych przez Polaków mówiących po angielsku? Zajrzyj TUTAJ.

https://web.archive.org/web/20220815060610/https://lingtip.pl/dzwieczne-spolgloski-koncowe/